Yabancıların Türkiye'de Çalışma İzni Almaları İçin Gereken Belgeler ve Başvuru Süreçleri
Çalışma izni, Türkiye Cumhuriyeti'nde bulunup çalışmak isteyen her yabancının, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına başvurarak edinmesi gereken, yabancıya Türkiye'de çalışma ve ikamet hakkı veren bir belgedir. Çalışma izni olmayan bir yabancının Türkiye'de herhangi bir şekilde çalışması yasal değildir ve yaptırıma tabidir.
Çalışma izni Süreli, Süresiz ve Bağımsız olarak düzenlenebilmektedir.
Çalışma İzni Türleri
Çalışma izin başvurusu olumlu değerlendirilen yabancıya, iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, gerçek veya tüzel kişiye ya da kamu kurum veya kuruluşuna ait belirli bir iş yerinde veya bunların aynı iş kolundaki iş yerlerinde belirli bir işte çalışmak şartıyla, ilk başvuruda en fazla bir yıl süreli çalışma izni verilmektedir.
Süresiz Çalışma İzni:
Türkiye'de uzun dönem ikamet izni veya en az sekiz yıl kanuni çalışma izni olan yabancılar süresiz çalışma iznine başvurabilmektedir. Ancak, yabancının başvuru şartlarını taşıması yabancıya mutlak hak sağlamamaktadır.
Süresiz çalışma izni olan yabancı, özel kanunlardaki düzenlemeler hariç, sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı kalmak ve bu hakların kullanımında ilgili mevzuat hükümlerine tabi olmak şartıyla, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan yararlanmaktadır.
Bağımsız Çalışma İzni:
Profesyonel meslek mensubu yabancılara, diğer kanunlarda belirtilen özel şartların sağlanması kaydıyla bağımsız çalışma izni verilmekte ve süreli olarak düzenlenmektedir.
Bağımsız çalışma izninin uluslararası iş gücü politikası doğrultusunda değerlendirilmesinde, yabancının; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye'deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi, yabancı, şirket ortağı ise sermaye payı ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlar dikkate alınmaktadır.
Çalışma izni başvuruları yurt içinden veya yurt dışından yapılabilmektedir. Başvuru süreçleri yurt içi ve yurt dışından yapılmasına göre farklılık göstermektedir.
Çalışma İzni Başvuru Süreci
Çalışma izni başvuruları E-İzin sisteminden yapılmaktadır. (https://ecalismaizni.csgb.gov.tr/eizin) Bütün başvurularda yabancıların pasaport, fotoğraf ve iş sözleşmesi örneği gereklidir.
Başvuru türlerine göre gerekli belgeler aşağıda yer almaktadır:
1. Yurt İçi Başvuru:
Yurt içinde bulunan yabancıların çalışma izni alabilmesi için, Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğünce uygun görülen yabancılar hariç olmak kaydıyla en az altı ay süreli ikamet iznine sahip olması gerekmektedir. Yabancı için çalışma izni başvurusu işvereni tarafından gerçekleştirilmelidir.
İstenen Belgeler
Önemli Not: 6458 sayılı Kanunun 23. maddesi uyarınca, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca talebi uygun bulunan yabancılara verilecek çalışma izinleri, pasaport geçerlilik tarihinden 60 gün öncesinin tarihini aşmayacak şekilde düzenlenmektedir.
*Ev hizmetlerinde diploma ibrazı zorunlu olmayıp bitirilen en son okula ilişkin beyan yeterlidir.
2. Yurt Dışı Başvuru:
Başvuru, yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarına yapılmaktadır. Burada yabancıya 16 haneli referans numarası verilmektedir. Başvurular, referans numarası ile E-İzin sistemi üzerinden yapılmaktadır. Sistem üzerinden onaylanarak tamamlanan çalışma izni başvuruları için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına ayrıca kâğıt ortamında bilgi veya belge gönderilmemektedir. Yurt dışından yapılan başvuruya istinaden çalışma izni verilen yabancının, yurda giriş tarihinden itibaren bir ay içerisinde ve her halükarda çalışma izninin başlangıç tarihinden itibaren altı ay içerisinde, ilgili mevzuat kapsamında yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle çalışmaya başlaması zorunludur. Bu süre içinde gelmeyen yabancının çalışma izni iptal edilmektedir.
Yurt içi ve yurt dışı başvurularda istenen belgelere ilişkin detaylı bilgi için:
https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/basvuru-kilavuzlari/
3. Uzatma Başvurusu
Çalışma izni süre uzatma başvurusu, çalışma izni süresinin dolmasına 60 gün kalmasından itibaren ve her halükarda çalışma izni süresi dolmadan önce sistem üzerinden yapılmaktadır. Bu süre dolduktan sonra yapılan uzatma başvuruları reddedilmektedir.
Uzatma başvurusu olumlu değerlendirilen yabancının çalışma izin süresi, aynı işverene bağlı olarak ilk süre uzatma başvurusunda en çok iki yıl, sonraki süre uzatma başvurularında ise en çok üç yıla kadar düzenlenmektedir. Farklı bir işverene bağlı çalışmak üzere yapılan başvurular ise ilk başvuru usul ve esaslarına tabi olarak değerlendirilmektedir.
Adına çalışma izni süre uzatma başvurusu yapılan yabancı, izin süresinin sona erdiği tarihten itibaren başvurunun değerlendirilmesi süresince ve her halükarda 90 günü geçmemek ve yapılan iş ile çalışılan iş yerinin değişmemesi kaydıyla çalışmaya devam edebilmektedir. Bu süre boyunca yabancının ve işverenin çalışma izninden doğan hak ve yükümlülükleri aynı şekilde devam etmektedir. Çalışma izni süre uzatma başvurusunun olumlu değerlendirilmesi halinde, yeni düzenlenen çalışma izni, önceki sürenin sona erdiği günü takip eden gün itibarıyla başlamaktadır.
Çalışma izni süreçlerine ilişkin detaylı bilgi için:
http://www.calismaizni.gov.tr/calisma-izni-hakkinda/calisma-izni-basvurusu/
Çalışma İzni Başvurusunun Değerlendirilmesi
Usulüne uygun olarak tamamlanan başvuruların değerlendirilmesi, bilgi ve belgelerin tam olması kaydıyla 30 gün içinde tamamlanmaktadır. 30 günlük süre, başvurunun sistem üzerinden tamamlandığı veya ek bilgi ve belge talebi olması halinde talep edilen bilgi ve belgelerin sistem üzerinden yüklendiği tarihten itibaren başlamaktadır.
Çalışma izni değerlendirme süreçlerine ilişkin detaylı bilgi için:
https://www.csgb.gov.tr/uigm/belgeler/izin-degerlendirme-sureci/
Çalışma İzinlerine İlişkin Özel Durumlar
Yukarıda belirtilen çalışma izinlerine ek olarak, Uluslararası İşgücü Politikası doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi göz önünde bulundurularak başvurusu uygun görülen yabancılara Turkuaz Kart verilmesi ve Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik uyarınca, bu işletmelerde çalışacak yabancıların çalışma izinlerinin özel hükümlere tabi tutulması ve çalışma izinlerinin kolay şekilde verilmesi hedeflenmiştir.
Turkuaz Kart
Turkuaz Kart, yabancıya Türkiye'de süresiz çalışma hakkı, mevzuat hükümlerine göre eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına ise ikamet hakkı veren belgedir ve yabancı süresiz çalışma izninin sağladığı haklardan yararlanmaktadır.
Turkuaz Kart, ilk üç yılı geçiş süresi olmak kaydıyla verilmektedir. Bu süre sonunda Turkuaz Kart'ta yer alan geçiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılmakta ve süresiz Turkuaz Kart verilmektedir. Bu başvuru, geçiş süresinin dolmasına 180 gün kalmasından itibaren, her durumda geçiş süresi dolmadan yapılmaktadır. Süre dolduktan sonra geçiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilmekte ve Turkuaz Kart geçersiz hale gelmektedir.
Turkuaz Kart uygulamasında, akademik alanda uluslararası ölçekte kabul görmüş çalışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide Türkiye için stratejik kabul edilen bir alanda öne çıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülenler nitelikli yabancı olarak değerlendirilmektedir.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar
Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında Yönetmelik uyarınca, 4875 sayılı Kanun kapsamına giren ve aşağıdaki şartların en az birini sağlayan şirket veya şube Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımlar olarak kabul edilmektedir. İlgili mevzuat Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırımların tespiti ve bu işletmelerde çalışacak yabancı uyruklu kilit personeli düzenlemektedir.
I. Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırım Değerleri (2022)
(TL tutarları her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmaktadır. https://www.csgb.gov.tr/uigm/genel-bilgiler/dogrudan-yabanci-yatirimlar/)
Bir şirket veya şubenin Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırım sayılabilmesi için:
-Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 3.439.592 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubenin son yıl cirosunun en az 258,4 milyon Türk lirası olması
-Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 3.439.592 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubenin son yıl ihracatının en az 1 milyon ABD doları olması
-Yabancı ortakların toplam sermaye payının en az 3.439.592 Türk lirası olması kaydıyla, şirket veya şubede son yıl içinde Sosyal Sigortalar Kurumu'na kayıtlı en az 250 personelin istihdam edilmesi
-Şirket veya şubenin yatırımda bulunacak olması halinde, öngörülen asgari sabit yatırım tutarının en az 85,8 milyon Türk lirası olması
-Ana şirketin merkezinin bulunduğu ülke dışında en az bir ülkede daha doğrudan yabancı yatırımı bulunması gerekmektedir.
Özellik Arz Eden Doğrudan Yabancı Yatırım kapsamında giren işletmelerin irtibat bürolarında, yetki belgesi sahibi en fazla bir yabancıya, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden faaliyet izni almış olmak kaydıyla, faaliyet süresi ile sınırlı olmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çalışma izni verilmektedir.
II. Yabancı Uyruklu Kilit Personel
Türkiye'de kurulu bulunan ve doğrudan yabancı yatırım kapsamında tüzel kişiliğe sahip bir şirketin, aşağıdaki şartlardan en az birini sağlayan personelidir:
a) Aşağıdaki alanlardan en az birinde görev alan veya bu konularda yetki sahibi şirket ortağı, yönetim kurulu başkanı, yönetim kurulu üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı, şirket müdürü, şirket müdür yardımcısı ve benzeri mevkilerde görev yapan kişi:
Şirketin üst yönetiminde ya da yürütme pozisyonunda çalışmak
Şirketin tamamını veya bir bölümünü yönetmek
Şirketin denetçilerinin, idari veya teknik personelinin işlerini denetlemek veya kontrol etmek
Şirkete yeni personel almak ya da mevcut personelin işine son vermek veya bu konularda teklif yapmak
b) Şirketin hizmetleri, araştırma cihazları, teknikleri ya da yönetimi için temel sayılan bilgiye sahip kişi
c) İrtibat bürolarında yurt dışındaki ana şirket tarafından adına yetki belgesi düzenlenen en fazla bir kişi
